Đêm đã xuống thành phố Bordeaux, và ngoài khu vực pháp trường, nơi đám đông đang ào ào đổ xô đến, cả thành phố hầu như vắng vẻ. Không có tiếng động nào khác trên các đường phố hẻo lánh ngoài tiếng chân của các đội tuần tra ban đêm. Không giọng nói nào khác ngoài giọng nói của một bà già nào đó trên đường về nhà rồi sợ hãi đóng sập cửa lại.
Nhưng về hướng pháp trường, tiếng ồn ào trầm trầm kéo dài như tiếng thủy triều đang rút xuống. Phu nhân quận chúa vừa chấm dứt lá thư cuối cùng và cho gọi ngài công tước De La Rochefoucauld vào. Ngồi bên chân bà quận chúa là nàng Claire De Cambes chờ đợi đến lúc mình có thể được phép tâu trình.
- Bảy mươi bảy chữ ký! - Bà quận chúa kêu lên - Đấy Claire, em thấy không? Đóng vai một bà hoàng không phải là một điều sung sướng.
- Có chứ, thưa phu nhân. - Nàng tử tước trả lời - Bởi vì ở cương vị một nữ hoàng, phu nhân có được một quyền cao quý nhất, quyền ban ơn.
- Và cả quyền trừng phạt nữa, Claire à! - Bà quận chúa kiêu hãnh nói tiếp - Bởi vì bảy mươi bảy chữ ký kia được ký bên dưới một bản án tử hình.
- Và chữ ký thứ bảy mươi tám là bên dưới một bản ân xá, phải không thưa phu nhân? - Claire lại nói với một giọng van nài.
- Em nói gì vậy?
- Thưa phu nhân, em muốn nói rằng đã đến lúc em phải đi giải thoát cho người tù binh của em, chẳng lẽ phu nhân lại không muốn tránh cho người ấy cảnh tượng kinh khủng khi thấy người bạn tù bị dẫn ra pháp trường hay sao? Ôi! Thưa phu nhân, vì phu nhân đã ban ơn, thì xin hãy làm cho trót!
- Ờ, phải đấy! Em nói đúng. - Phu nhân quận chúa nói - Quả là ta đã quên mất lời hứa giữa những chuyện bận bịu quan trọng này, và em nhắc cho là phải lắm.
- Như vậy là...? - Claire sung sướng kêu lên.
- Như vậy có nghĩa là em hãy làm như ý của em.
- Thêm một chữ ký nữa thôi, thưa phu nhân.
Claire nói với một nụ cười có thể làm dịu một tâm hồn sắt đá nhất. Và nàng đặt một tờ giấy lên bàn của phu nhân De Condé. Bà viết:
"Lệnh cho ông trưởng ngục ở lâu đài Trompette hãy để cho phu nhân tử tước De Cambes đến đón ông nam tước De Canolles, người được ta tha bổng hoàn toàn."
- Có phải như vậy không? - Bà quận chúa hỏi.
- Ồ! Phải rồi, thưa phu nhân! - Claire kêu lên.
- Ta ký nhé?
- Vâng, dĩ nhiên rồi.
- Đấy, cô em của ta à. - Phu nhân De Condé nói với một nụ cười khả ái nhất - Đành phải làm tất cả theo ý em thôi. Và bà ký vào.
Claire chụp lấy tờ giấy như một con diều hâu vồ mồi. Nói vội một tiếng cám ơn với vị phu nhân rồi nàng áp tờ giấy vào ngực và bay ra ngoài.
Dưới cầu thang, nàng đụng phải ông De La Rochefoucauld cùng với một đám đông các sĩ quan và binh lính vẫn thường tháp tùng ông mỗi khi ông tuần tra trong thành phố.
Claire vui vẻ chào ông, ngạc nhiên, ông dừng lại nhìn theo nàng một lát trước khi bước vào văn phòng của phu nhân quận chúa.
- Thưa phu nhân - Ông nói - Tất cả đều đã sẵn sàng.
- Ở đâu?
- Ở đằng ấy.
Phu nhân lục tìm trí nhớ.
- Ở pháp trường. - Viên công tước lại nói.
- À, được lắm. - Bà quận chúa trả lời và cố tỏ ra bình thản bởi vì bà cảm thấy người ta đang quan sát bà, và mặc dầu bản tánh nữ giới khiến cho bà run rẩy, bà vẫn nghe theo tước vị cao trọng của một vị chỉ huy đang ra lệnh cho bà không được sợ hãi - Nếu tất cả đều đã sẵn sàng, thì ông cứ đến đấy đi.
Ngài công tước do dự.
- Ông nghĩ rằng ta cần phải đến đó hay sao? - Bà quận chúa hỏi với một giọng run run mà bà không thể nào kìm hãm được.
- Xin tùy theo ý phu nhân thôi. - Ngài công tước trả lời.
- Được rồi, công tước à, được rồi, ông cũng biết là ta vẫn thường ân xá cho phạm nhân chứ?
- Có, thưa phu nhân.
- Thế ông nghĩ sao về chuyện này?
- Tôi xin nói rằng tất cả mọi hành động của phu nhân đều đúng cả.
- Phải, ta thích như vậy hơn. Đúng là ta nên tỏ rõ cho bọn ấy biết rằng ta không ngần ngại gì mà không sử dụng đến. Và cư xử ngang hàng với đức vua, nhưng tự tin vào thực lực của chúng ta, chúng ta trả oán nhưng không làm quá mức.
- Như vậy là rất khôn ngoan.
- Có đúng vậy không, công tước? - Bà quận chúa hỏi, cố tìm hiểu qua giọng nói của ông De La Rochefoucauld ý định thực sự của ông này.
Nhưng vị công tước lại nói:
- Ý kiến của phu nhân vẫn là một trong hai người phải trả giá cho cái chết của Richon, bởi vì cái chết ấy nếu không được trả hận, sẽ khiến cho mọi người tin rằng phu nhân không tôn trọng gì mấy những bề tôi anh dũng đã phục vụ cho phu nhân.
- Ồ! Dĩ nhiên rồi, một trong hai người sẽ phải chết, thề trên danh dự của một quận chúa, ông hãy yên tâm.
- Tôi có thể được biết ai trong hai người là kẻ được phu nhân ân xá không?
- Ông De Canolles.
- Thế à?
Tiếng thế à được thốt ra với một giọng khác lạ.
- Ông có lý do gì để thù ghét đặc biệt người đó không, ông công tước?
- Tôi, thưa phu nhân? Có bao giờ tôi có lý do gì để yêu hoặc ghét ai? Tôi xếp loại vào hai hạng, những kẻ cản trở và những kẻ nâng đỡ. Cần phải gạt những kẻ này đi và nâng đỡ những kẻ kia... khi mà bọn đó còn nâng đỡ ta, đấy là chính kiến của tôi, thưa phu nhân.
"Hắn đang kiếm chuyện gì đây nhỉ, hắn ta muốn gì chứ?" - Lenet nghĩ thầm trong bụng - "Hình như hắn có vẻ ghét anh chàng Canolles đáng thương".
- Vậy... - Vị công tước lại nói - Nếu phu nhân không còn lệnh nào khác nữa?...
- Không, thưa ông.
- Tôi xin phép phu nhân được rút lui.
- Vậy là ngay tối nay? - Phu nhân De Condé hỏi.
- Mười lăm phút nữa.
Lenet chuẩn bị đi theo ngài công tước.
- Ông cũng đi xem nữa à, Lenet? - Bà phu nhân hỏi.
- Ô! Không, thưa phu nhân. - Lenet nói - Tôi không phải là một kẻ ưa những cảm giác mạnh, chắc phu nhân cũng rõ điều này, tôi chỉ đi nửa đường thôi, nghĩa là từ đây đến nhà tù và được xem cảnh tượng cảm động với nàng Claire giải thoát cho người yêu.
Ngài công tước nhăn mặt, Lenet nhún vai và đoàn người đi đến nhà tù.
Nàng tử tước De Cambes không mất quá năm phút để vượt hết quãng đường đó. Nàng đến nơi, đưa tờ lệnh cho lính gác coi rồi xin được gặp viên tổng đốc của nhà tù.
Viên tổng đốc của nhà tù xem xét tờ lệnh với con mắt thản nhiên của một kẻ không bao giờ kinh ngạc trước những bản án tử hình hoặc là bản ân xá, nhận ra con dấu va chữ ký của phu nhân De Condé, cúi chào kẻ cầm lá thư và quay về phía cửa.
- Hãy cho gọi viên trung úy. - Ông nói.
Rồi ông ta ra hiệu cho phu nhân De Cambes ngồi xuống, nhưng nàng quá kích động để có thể ngồi yên nên nàng vẫn đứng.
Viên tổng đốc nghĩ rằng nên cần bắt chuyện.
- Bà biết ông De Canolles? - Ông ta hỏi với cùng một giọng như hỏi xem thời tiết như thế nào.
- Thưa ông, có.
- Ông ấy là anh của bà?
- Không ạ.
- Bạn?
- Đó là... chồng sắp cưới của tôi. - Phu nhân De Cambes nói, hy vọng với lời thú nhận này, ông kia sẽ nhanh nhẹn hơn trong việc phóng thích người tù.
- À, thế à. - Viên tổng đốc vẫn trả lời với một giọng như cũ - Xin có lời khen ngợi bà.
Và không còn gì để hỏi nữa nên ông ta trở lại trạng thái bất động và im lặng. Viên trung úy bước vào.
- Này ông D Orgenont. - Viên tổng đốc nói - Hãy cho gọi giám ngục trưởng và bảo tha cho ông De Canolles ra, đây là tờ lệnh.
Viên trung úy cúi chào và cầm lấy tờ giấy.
- Bà đợi ở đây nhé! - Viên tổng đốc nói.
- Tôi không được đi theo ông đó hay sao?
- Được chứ, thưa bà.
- Nếu vậy thì tôi sẽ cùng đi với ông trung úy. Chắc ông cũng hiểu, tôi muốn người đầu tiên báo tin mừng cho anh ấy.
- Được rồi, thưa bà.
Phu nhân De Cambes vội chào ông tổng đốc và đi theo viên trung úy.
Người này lại chính là người đã trò chuyện với Canolles và Cauvignac, và anh ta hành động lẹ làng với tất cả lòng quả cảm. Chỉ một lát sau, anh ta và phu nhân De Cambes đã đến sân trong.
- Giám ngục trưởng đâu? - Viên trung úy la to.
Rồi quay về phía phu nhân De Cambes, anh ta nói:
- Xin bà hãy an tâm, chỉ một chút xíu nữa thôi là ông ấy sẽ ra đây.
Người giám ngục phó bước ra.
- Thưa trung úy. - Người này nói - Giám ngục trưởng đi đâu mất rồi, gọi mãi mà không thấy trả lời.
- Ôi! Ông ơi! - Phu nhân De Cambes kêu lên - Như vậy chúng ta sẽ bị chậm trễ hay sao?
- Không đâu, thưa bà, lệnh là lệnh, bởi vậy xin bà cứ an tâm.
- Anh cũng có giữ chìa khóa khác của mọi xà lìm chứ? - Viên trung úy hỏi.
- Có, thưa trung úy.
- Vậy hãy mở cửa phòng của ông De Canolles.
- Ông De Canolles, người số hai?
- Phải, số hai, hãy mở nhanh đi.
- Nhưng mà... - Giám ngục nói - Hình như họ đang cùng ở trong một phòng, chúng ta sẽ chọn tên bảnh trai nhất vậy.
Các ông giám ngục vẫn thích bông đùa.
Cuối cùng, cửa mở ra, Canolles đã nghe những tiếng bước chân ngoài hành lang, đã nhận ra giọng nói của Claire, chàng ôm choàng lấy người yêu, và nàng, quên mất rằng người đó chẳng phải là chồng, cũng chẳng phải là tình nhân, bỏ qua một bên tánh cả thẹn và ôm chặt lấy chàng.
- Đấy, anh yêu quý! - Nàng nói - Anh thấy rõ là em giữ lời hứa, em đã xin ân xá được cho anh, em đến đón anh đây, chúng ta sẽ ra đi thôi.
Vừa nói, nàng vừa kéo Canolles ra hành lang.
- Kìa, đừng vội vã như vậy. - Viên trung úy nói với một nụ cười duyên dáng - Mọi chuyện đều thật sự đã xong rồi, ông đã được tự do, không còn việc gì phải sợ hãi nữa.
Nhưng chàng De Canolles không để tai gì đến những câu nói khích lệ, vẫn kéo Claire vội vã chạy qua các hành lang. Đến cầu thang, rồi đến khoảng sân, thêm một cánh cửa nữa thôi, không khí nhà tù sẽ không còn đè nặng lên đôi tình nhân nữa.
Cánh cửa cuối cùng ấy rồi cũng mở ra.
Nhưng bên ngoài cánh cửa là một nhóm người vừa quý tộc, vừa cận vệ, vừa xạ thủ, đấy là ngài công tước De La Rochefoucauld cùng đám cận vệ của ông ta.
Không biết tại sao nhưng Claire rùng mình. Mỗi lần nàng gặp người đó là mỗi lần tai họa đến với nàng.
Ngài công tước chào phu nhân De Cambes cùng Canolles, còn dừng lại để nói vài lời với họ. Rồi ông ta ra hiệu cho đám đông đi theo sao mình, đám đông giãn ra nhường chỗ cho họ.
Bỗng nhiên một giọng nói vang lên từ cuối sảnh, vọng qua các dãy hành lang đến tận tai tất cả:
- Trời! Xà lim số một trống không, tù nhân không thấy đâu cả, tôi tìm y từ năm phút rồi, không tìm thấy ở đâu hết.
Những lời nói đó khiến cho mọi người nghe thấy đều rùng mình, công tước De La Rochefoucauld giật mình, và không kềm hãm được động tác của mình, ông ta đưa tay ra như ngăn giữ Canolles lại.
Claire thấy cử chỉ đó và tái mặt.
- Nào! - Nàng nói với người yêu - Ta đi thôi.
- Xin bà thứ lỗi! - Công tước nói - Tôi xin bà thêm một phút kiên nhẫn nữa, hãy để cho sự lầm lẫn này sáng tỏ đã, tôi hứa là chỉ một phút thôi.
Và sau một cử chỉ ra hiệu khác của ông ta, hàng rào người khép lại.
Canolles nhìn Claire, ngài công tước, nhìn câu thang nơi giọng nói kia vừa vang lên, và đến lượt mình cũng tái mặt.
- Nhưng mà, thưa ông... - Claire nói - Tại sao tôi lại phải đợi nữa chứ? Phu nhân đã ký giấy tha cho ông Canolles, đây là tờ lệnh chính thức, đây, ông hãy đọc đi.
- Vâng, đúng như bà nói! - Ngài công tước nói - Và ý định của tôi không phải là chối bỏ tất cả giá trị của tờ lệnh này, và chờ đợi một lát thì có sao đâu, xin hãy kiên nhẫn, tôi vừa cho gửi một người đi và người đó sẽ trở lại ngay thôi.
- Nhưng điều đó ăn nhập gì đến chúng tôi? - Claire hỏi - Mà ông De Canolles thì có liên hệ gì với người tù số một kia?
- Thưa công tước! - Viên đội trưởng đội cận vệ mà ông vừa gởi đi quay trở về nói - Chúng tôi đã cho tìm kiếm khắp nơi nhưng không có, người tù kia đã biến mất, cả giám ngục trưởng cũng vậy, và thằng bé con của ông này khi được hỏi bảo rằng ba nó cùng với người tù đã ra ngoài bằng cửa bí mật dưới hầm thông ra sông.
- Ồ! Ồ! - Ngài công tước kêu lên - Ông có biết gì về chuyện này không, ông De Canolles? Một cuộc vượt ngục!
Nghe vậy Canolles liền hiểu hết, đoán biết hết. Chàng hiểu rằng chính Nanon đã quan tâm đến chàng. Chàng hiểu rằng chính mình mà người ta đến tìm, chính chàng là kẻ được biết đến dưới danh nghĩa anh của Nanon, và không biết được điều này nên Cauvignac đã thế vào chỗ chàng mà cứ tưởng rằng mình đi vào cõi chết. Tất cả những ý nghĩ đó lần lượt hiện ra trong đầu chàng, chàng đưa hai tay lên trán, mặt tái đi và cũng lảo đảo, và chỉ bình tĩnh lại khi thấy Claire đang run rẩy bên tay chàng, không một dấu hiệu kinh hoàng nào thoát khỏi cặp mặt của ngài công tước.
- Đóng tất cả các cửa lại! - Ngài công tước kêu lên - Ông De Canolles, yêu cầu ông hãy ở lại, ông hiểu giùm cho, vấn đề cần được làm sáng tỏ.
- Kìa, ông công tước! - Claire kêu lên - Chẳng lẽ ông có ý định cưỡng lại lệnh của phu nhân hay sao?
- Không đâu, thưa bà. - Công tước nói - Nhưng tôi tin rằng phu nhân cần được biết chuyện này. Tôi sẽ không nói với bà đích thân tôi đi, bà sẽ nghĩ rằng tôi cố tình tác động đến vị phu nhân của chúng ta, nhưng tôi sẽ nói, bà hãy cứ đi đi, bởi vì hơn ai tất cả, bà biết cách cầu xin lòng khoan dung của phu nhân.
Lenet kín đáo ra hiệu cho Claire.
- Ồ! Tôi không rời khỏi anh đâu! - Nàng kêu lên và níu chặt tay của chàng trai trẻ.
- Vậy để tôi đi! - Lenet nói - Ông đội trưởng à, hãy đi với tôi, hoặc là chính ngài, thưa công tước?
- Vậy cũng được, ta sẽ cùng đi với ông. Ông đội trưởng sẽ ở lại đây và tiếp tục cuộc tìm kiếm, biết đâu sẽ tìm ra được tên tù kia.
Và như để nhấn mạnh cho câu nói cuối cùng của mình, ngài công tước nói nhỏ vào tai viên đội trưởng đội cận vệ rồi cùng Lenet đi ra ngoài.
Ngay khi đó, cả hai người trẻ tuổi bị đẩy lùi vào sân trong bởi nhóm cận vệ của ngài công tước, và sau đó cửa đóng lại.
Mười phút qua, quang cảnh mang một tính cách thật nghiêm trọng và u tối, tất cả mọi người có mặt nhợt nhạt và câm lặng, nhìn nhau rồi nhìn vào mắt của Claire và Canolles xem lại là người đau khổ hơn cả. Canolles hiểu rằng mình cần tập trung tất cả mọi sức lực, chàng tỏ ra nghiêm trang và dịu dàng với người yêu, mặt tái nhợt, mắt đỏ lên, hai chân run rẩy đang níu chặt lấy chàng, mỉm cười với chàng, một nụ cười âu yếm buồn thảm, cố đưa mắt tìm trong đám người lặng lẽ một ánh mắt thông cảm...
Viên đội trưởng, người vừa mới nhận lệnh từ ngài công tước, cũng nói nhỏ với các sĩ quan của mình, Canolles với ánh mắt sắc và tai luôn nghe ngóng mọi câu nói có thể biến nghi vấn của mình thành điều chắc chắn, đang nghe được câu nói sau, mặc dù ông ta đã nói rất nhỏ.
- Dù sao cũng phải tìm cách tách người đàn bà khốn khổ này ra.
Thế là chàng nhẹ nhàng gỡ khỏi cánh tay dịu dàng đang giữ chặt chàng. Claire nhận ra ý định đó lại càng giữ chặt thêm.
- Nhưng mà... - Nàng nói - Phải tìm kiếm nữa chứ, có thể là người ta chưa tìm khắp nơi. Chúng ta hãy cùng đi tìm đi, người đó không thể nào trốn ra khỏi đây được. Tại sao ông De Canolles lại không cùng trốn ra chứ? Kìa, ông đại úy, tôi van ông, xin ông hãy cho người đi tìm kiếm nữa đi.
- Thưa bà, người ta đã tìm, và ngay cả bây giờ cũng đang tìm. Giám ngục biết mình sẽ bị tội chết nếu không tìm ra được tù binh của mình, bởi vậy bà cũng thấy đó, ông ta rất chú tâm vào việc tìm kiếm.
- Trời ơi! - Claire kêu lên - Sao mà ông Lenet chưa trở lại nhỉ!
- Hãy kiên nhẫn, em yêu. - Canolles nói với một giọng nhỏ nhẹ mà người ta thường dùng khi nói với trẻ con - Ông Lenet vừa mới đi và bây giờ có lẽ chỉ mới gặp thôi, hãy để cho ông ấy có thời gian trình bày vấn đề và mang câu trả lời về cho chúng ta.
Vừa nói, chàng vừa siết nhẹ bàn tay của Claire. Và nhìn thấy ánh mắt đăm đăm và sốt ruột của viên đội trưởng đang nắm quyền thay cho ngài La Rochefoucauld, chàng nói:
- Đại úy, ông có gì muốn nói với tôi?
- Vâng, có đấy thưa ông. - Viên đội trưởng nói, ông ta đang khổ sở vì sự bất cẩn.
- Thưa ông! - Claire kêu lên - Xin hãy đưa chúng tôi đến gặp phu nhân, tôi van ông. Ông có thiệt hại gì đâu? Chẳng thà dẫn chúng tôi đến đấy còn hơn là phải ở lại đây trong tình trạng mập mờ này.
- Phải đấy! - Viên sĩ quan nói, lợi dụng ý kiến của Claire để tìm cách tách nàng ra - Ý kiến của bà thật là tuyệt. Xin bà cứ đi đi, bà có nhiều cơ may để thành công.
- Nam tước à, ông nghĩ sao? - Nàng hỏi - Ông có cho rằng nên như vậy không? Tôi phải làm sao bây giờ?
- Bà cứ đi đi. - Canolles nói, vừa cố gắng hết sức để nói.
Claire rời tay chàng, đi được vài bước lại quay trở lại với người yêu.
- Ồ! Không, không! Tôi không rời anh ấy đâu.
Và nghe tiếng mở cửa.
Quả vậy, phía sau ngài công tước với bộ mặt lạnh lẽo là Lenet, gương mặt xúc động dữ dội, hai tay run rẩy. Qua ánh mắt của ông này hướng về chàng, Canolles hiểu rằng chẳng còn hy vọng gì nữa, số phận của chàng đã được định đoạt.
- Thế nào? - Người thiếu phụ hỏi, bước về phía Lenet và kéo Canolles theo mình.
- Phu nhân... - Lenet ngập ngừng nói - Phu nhân rất bối rối...
- Bối rối! - Claire kêu lên - Như vậy nghĩa là sao?
- Như vậy có nghĩ là phu nhân cho gọi bà đến. - Ngài công tước nói - Phu nhân muốn nói chuyện với bà.
- Có đúng vậy không, ông Lenet? - Claire hỏi.
- Phải đấy, thưa bà. - Lenet trả lời.
- Còn ông ấy thì sao?
- Ai chứ?
- Ông De Canolles!
- Thì ông De Canolles sẽ trở vào xà lim và bà sẽ mang câu trả lời về cho ông ấy. - Ngài công tước nói.
- Ông ở lại với ông ấy nhé, ông Lenet! - Nàng nói.
- Thưa bà...
- Ông ở lại chứ?
- Tôi sẽ không rời ông De Canolles.
- Trời ơi! - Lenet lẩm bẩm và nhìn chàng thanh niên đang chờ đợi câu tuyên án của mình, và người thiếu phụ kia mà chỉ một lời của ông có thể giết chết nàng - Trời ơi! Một người đã bị kết án rồi, ít ra ta cũng phải có đủ sức để cứu người kia.
- Ông không thể sao, ông Lenet?
- Tôi xin thề. - Ông cố vấn nói và cố gắng đưa bàn tay đặt lên ngực mình.
- Xin cám ơn! - Canolles nói nhỏ - Tôi hiểu ý ông.
Rồi quay về phía nàng tử tước.
- Em cứ an tâm mà đi. - Chàng nói - Em cũng thấy rõ là tôi không gặp nguy hiểm gì với ông Lenet và ngài công tước đây.
- Hãy hôn bà ấy trước khi rời khỏi đây. - Lenet nói.
Những giọt mồ hôi lạnh ngắt đọng lại trên trán Canolles, chàng cảm thấy như có một màn sương mù bao phủ trước mắt chàng. Chàng giữ Claire lại khi nàng đang toan quay đi và, ra vẻ như muốn nói nhỏ với nàng, chàng kéo nàng xuống sát ngực mình và cúi xuống bên tai nàng.
- Hãy khẩn cầu nhưng không quỵ lụy. - Chàng nói - Anh muốn sống vì em nhưng em phải hiểu rằng anh phải được sống trong danh dự.
- Em sẽ van xin bằng mọi cách để cứu thoát anh. - Nàng trả lời - Anh chẳng phải là chồng em trước mặt Thượng Đế hay sao?
Và Canolles đã tìm được cách để hôn lướt lên cổ nàng nhưng nhẹ nhàng đến nỗi nàng chẳng cảm thấy gì cả và người thiếu phụ vô tình khốn khổ kia vội vã ra đi mà không đáp trả lại cái hôn cuối cùng ấy. Thế nhưng, khi ra gần đến cổng, nàng quay lại, tức thì một hàng rào người ngăn cách nàng với người tù.
- Ôi, anh đâu rồi? Em không thể nào thấy anh được nữa. Thêm một lời, một lời nữa thôi, để em được an tâm ra đi!
- Đi đi, Claire! - Canolles nói - Anh đợi em đây!
- Xin bà cứ đi đi! - Một sĩ quan tốt bụng nói - Bà có đi thì mới trở lại sớm được.
- Ông Lenet, ông Lenet thân mến ơi! - Giọng Claire từ xa vẳng lại - Tôi tin tưởng ở ông, ông hãy giữ lời hứa đấy.
Và cổng đóng lại phía sau nàng.
- May quá! - Ngài công tước lạnh lùng nói - Cũng khá vất vả đấy, bây giờ chúng ta được rảnh tay rồi.
Phần IV - Chương 2
Ngay khi Claire vừa đi khỏi, khi giọng nói nàng đã tắt hẳn thì hàng rào các sĩ quan siết lại chung quanh Canolles, và mọi người thấy không biết từ đâu hiện ra hai người đàn ông, mặt mũi ghê rợn, bước đến gần ngài công tước và đợi lệnh.
Ngài công tước không trả lời mà chỉ vào Canolles. Rồi bước đến gần chàng.
- Thưa ông. - Ông ta nói với chàng và cúi chàng với một cử chỉ lịch sự lạnh lùng quen thuộc nơi ông ta - Có lẽ ông cũng hiểu rằng cuộc vượt ngục của người tù kia đã khiến cho số phận dành cho y lại rơi vào ông.
- Tôi hiểu, thưa ngài. - Canolles trả lời - Tôi cũng đã ngờ tới điều này, nhưng có một điều tôi biết chắc là quận chúa phu nhân đã ân xá cho đích danh tôi. Tôi đã được thấy và có lẽ chính mắt cũng đã thấy tờ lệnh thả tôi từ tay phu nhân De Cambes.
- Điều đó đúng, thưa ông. - Ngài công tước nói - Nhưng quận chúa phu nhân đã không lường trước được tình huống này.
- Như vậy là phu nhân bội ước hay sao?
- Phải.
- Một quận chúa mà lại thất hứa à?
Ngài công tước mắt nhìn chung quanh.
- Đã đến giờ rồi ư? - Chàng hỏi.
- Phải, thưa ông.
- Tôi tưởng là còn chờ phu nhân De Cambes trở về chứ? Bà ấy đã được người ta hứa là sẽ không làm gì trong khi bà ấy vắng mặt kia mà. Thời buổi này mọi người đều bội ước cả hay sao nhỉ?
Và người tù đưa ánh mắt trách móc, không phải là hướng về ngài công tước, mà là Lenet.
- Hỡi ôi! Thưa ông! - Ông này kêu lên, mắt lấp lánh vài giọt lệ, xin đừng giận chúng tôi. Quận chúa phu nhân đã dứt khoát từ chối ân xá cho ông rồi, mặc dù tôi đã cố công van nài. Có ngài công tước đây làm chứng và cả Thượng Đế nữa. Nhưng cái chết của Richon cần được báo thù, và phu nhân đã cương quyết. Đấy, thưa nam tước, xin ông hãy suy nghĩ lại giùm tôi, thay vì để cho tình thế nặng nề này đè nặng một nửa lên ông, một nửa lên bà tử tước, tôi đành phải, xin hãy tha thứ cho tôi, tôi đành phải để gánh nặng ấy cho riêng mình ông, bởi vì ông là một người lính, ông là một nhà quý tộc.
- Như vậy... - Canolles lẩm bẩm, xúc động khiến cho giọng chàng nghẹn lại - Như vậy có nghĩa là tôi không được gặp lại cô ấy nữa sao? Khi ông bảo tôi hôn nàng, thì đó là lần cuối cùng sao?
Một tiếng nấc mạnh hơn cả tính cương nghị, hơn cả lý trí và lòng kiêu hãnh thoát ra từ lồng ngực của Lenet, ông thụt lùi về đằng sau và nức nở khóc. Thế là Canolles đưa ánh mắt nhìn khắp những người đang bao vây chung quanh chàng, đâu đâu chàng cũng chỉ thấy những người sắt đá do cái chết của Richon và đang dò xét thái độ chàng, hoặc là cũng có những người đang gồng các bắp thịt lên để che giấu sự xúc động của họ và cố nén những giọt lệ cùng những tiếng thở dài.
- Ôi! Thật kinh khủng làm sao! - Chàng trai trẻ lẩm bẩm trong một giây phút sáng suốt phi thường mở rộng tâm hồn trước những chân trời vô hạn định của tất cả những gì được gọi là cuộc sống, nghĩa là trước những giây phút hạnh phút ngắn ngủi như những hòn đảo nhỏ giữa biển khơi bao quanh là đau khổ và nước mắt... - Ôi! Kinh khủng quá! Kìa là người phụ nữ yêu dấu lần cuối cùng nói rằng nàng yêu ta! Một hình ảnh êm đềm mãi mãi! Giấc mơ tuyệt vời của cuộc đời ta... Thế mà chỉ giây lát nữa thôi, cái chết sẽ xua đuổi tất cả...
Tim chàng thắt lại, mắt cay cay như muốn sắp khóc và thế là chàng nhớ lại, như Lenet vừa nói, mình là một người đàn ông, một người lính.
"Kiêu hãnh đâu?" - Chàng nghĩ thầm - "Lòng dũng cảm duy nhất thực sự hiện hữu hãy đến cứu ta! Ta mà lại khóc vì như thế hời hợt như cuộc sống ư?... Mọi người sẽ cười chê như thế nào khi có thể nói với nhau rằng: hắn ta đã khóc khi biết mình sắp chết, Canolles đã khóc! Ta đã hành động như thế nào vào cái ngày mà bọn chúng đến hãm thành Saint - Georges và đã muốn giết ta như hôm nay? Ta đã chiến đấu, ta đã bông đùa, ta đã cười... Đấy! Có ông trời đang nghe ta, và có lẽ cũng đã xử sự y như ngày hôm ấy, và nếu như ta không còn chiến đấu nữa, thì ít ra ta cũng bông đùa, ta cũng còn cười mãi".
Thế là gương mặt chàng trở nên bình thản, dường như mọi cảm xúc đều đã rời khỏi tim chàng, chàng đưa bàn tay vuốt lên mái tóc đen nhánh của mình và bước một bước đến gần ngài công tước De La Rochefoucauld và Lenet.
- Thưa các ông. - Chàng nói - Chắc các ông cũng hiểu, trong cái thế giới đầy dẫy những chuyện bất ngờ này, người ta cần phải có thời gian để thích nghi với hoàn cảnh, tôi đã mất một phút, mà tôi thấy mình có lỗi là đã không xin phép các ông, để làm quen với cái chết, nếu có hơi lâu thì tôi xin các ông tha lỗi vì tôi đã bắt các ông phải đợi.
Một vẻ kinh ngạc sâu sắc lan ra trong đám người, chính người tù cũng nhận thấy hình như sự kinh ngạc đó chuyển qua thán phục, và ý nghĩa vẻ vang đối với chàng đó khiến chàng thêm kiêu hãnh và tăng cường sức mạnh cho chàng.
- Thưa các ông, xin các ông cứ tùy nghi. - Chàng nói - Tôi đang đợi các ông đây.
Ngài công tước, sau một thoáng kinh hoàng, đã lấy lại dáng điệu lạnh lùng và ra dấu hiệu.
Thế là các cánh cửa mở ra, và đoàn người chuẩn bị lên đường.
- Khoan đã! - Lenet kêu lên để tìm cách kéo dài thời gian - Khoan đã, thưa công tước! Có đúng là chúng ta đang tiễn ông Canolles đây đến với cái chết có phải không?
- Chứ còn gì nữa. - Ngài công tước trả lời.
- Nếu vậy...- Lenet lại nói - Thì ông đáng kính đây cần có một linh mục để giải tội lần cuối cùng.
- Xin lỗi ông Lenet. - Canolles nói - Tôi hoàn toàn không cần đến.
- Tại sao vậy? - Lenet hỏi, vừa ra những dấu hiệu cho người tù mà chàng lại không đếm xỉa đến.
- Bởi vì tôi thuộc giáo hội Tin Lành. - Canolles lại nói - Nếu ông muốn mang đến cho tôi một điều hài lòng cuối cùng, thì xin hãy để tôi chết trong tình trạng tôi hiện nay.
Và trong khi nói, một cử chỉ biết ơn khiến ông Lenet hiểu rằng chàng hoàn toàn hiểu ý ông.
- Nếu không còn gì cản trở chúng ta nữa thì đi thôi. - Ngài công tước nói.
- Hãy để cho ông ấy xưng tội! Hãy để cho ông ấy xưng tội đã! - Vài người giận dữ kêu lên.
Canolles kiễng chân lên, nhìn ra chung quanh với một ánh mắt tự tin và bình thản, rồi hướng về ngài công tước.
- Lẽ nào chúng ta lại chơi trò hèn nhát hay sao, thưa ngài công tước. - Chàng nghiêm nghị nói, tôi cho rằng, nếu ở đây có ai có quyền bày tỏ ý muốn của mình, thì người đó sẽ là tôi, bởi vì tôi là người hùng của ngày hội này, vậy tôi từ chối vị linh mục và tôi muốn được đến pháp trường càng sớm càng tốt, đến lượt tôi, tôi đã mệt vì phải chờ đợi rồi.
- Tất cả hãy im đi! - Ngài công tước la to với đám người của mình.
Và sau khi im lặng đã được vãn hồi sau mệnh lệnh của ông.
- Thưa ông. - Ông ta nói với Canolles - Xin tùy theo ý ông vậy.
- Cảm ơn ngài. Nào chúng ta hãy lên đường, và nhanh đi thôi. - Lenet nắm lấy cánh tay Canolles.
- Trái lại, hãy chầm chậm thôi. - Ông nói với chàng - Biết đâu, một lệnh hoãn, một ý nghĩ hồi tâm, một sự kiện mới, mọi chuyện đều có thể. Nào, hãy chậm lại thôi, tôi xin lấy danh nghĩa người phụ nữ yêu ông vô cùng mà yêu cầu ông như vậy, người đó sẽ khóc biết bao nhiêu nếu chúng ta đi quá nhanh.
- Ôi! Tôi van ông, xin ông đừng nói nữa, tất cả mọi can đảm của tôi đều tan biến khi nghĩ rằng tôi phải xa nàng mà tôi đang nói gì nhỉ?... Trái lại, ông Lenet à, xin hãy nói nữa đi, xin ông hãy nhắc lại rằng nàng yêu tôi, nàng sẽ yêu tôi mãi mãi, và nhất là nàng sẽ buồn khổ vô cùng.
- Kìa! Chàng trai đáng thương của tôi! - Lenet nói - Không nên buồn phiền như thế, nên biết rằng mọi người đang nhìn chúng ta, không thể để họ biết chúng ta nói gì với nhau.
Canolles kiêu hãnh ngẩng đầu lên, và mái tóc trau chuốt rơi xõa xuống cổ chàng. Đoàn người đã ra đến đường quốc lộ, nhiều ánh đuốc soi sáng đường đi và như vậy mọi người đều nhìn thấy khuôn mặt bình thản và tươi cười của chàng.
Vài người phụ nữ khóc lóc, vài người khác thì nói:
- Ông nam tước đáng thương, còn trẻ và đẹp như thế kia!
Mọi người lại lặng lẽ đi, bỗng nhiên:
- Ôi! Ông Lenet ơi! Tôi rất muốn nhìn lại nàng lần cuối.
- Tôi đi tìm bà ấy nhé? Tôi đưa bà ấy lại đây với anh nhé? - Lenet nói - Ông không còn nghị lực nữa?
- Vâng, vâng. - Canolles lẩm bẩm.
- Được rồi, để tôi đi, nhưng mà ông giết mất bà ấy thôi.
- Càng tốt! - Lòng ích kỷ trong trái tim chàng trai trẻ thốt ra - Nếu ta giết nàng, sẽ không ai chiếm được nàng nữa cả.
Và rồi, vượt qua được tánh yếu đuối cuối cùng đó.
- Không, không. - Canolles nói và giữ bàn tay Lenet lại - Ông đã hứa với nàng là sẽ ở lại với tôi kia mà, ông hãy ở lại đi.
- Y nói gì vậy? - Ngài công tước hỏi viên đội trưởng đội cận vệ.
Canolles nghe được câu hỏi.
- Thưa ngài công tước. - Chàng trả lời - Tôi vừa nói là tôi không nghĩ rằng khoảng cách từ nhà tù đến pháp trường lại xa như vậy.
- Ôi! - Lenet lại nói - Anh đừng than vãn nữa, chúng ta đến nơi rồi.
Quả vậy, những ánh đuốc vẫn còn soi sáng cho đoàn người vừa biến mất ở khúc quanh của con đường.
Lenet siết chặt bàn tay chàng trai và muốn thử một dịp may cuối cùng trước khi đến nơi hành hình, ông đến gần ngài công tước.
- Thưa ngài! - Ông nói nhỏ - Một lần cuối cùng, tôi van nài ông, ông sẽ để mất chính nghĩa của mình khi ra lệnh xử tử ông De Canolles như vậy.
- Trái lại là đằng khác. - Ông này đáp - Chúng ta sẽ chứng tỏ rằng chính nghĩa của chúng ta là hợp với lẽ phải bởi vì chúng ta không e ngại khi sử dụng luật báo thù.
- Luật đó chỉ thi hành giữa những quyền lực ngang hàng thôi, thưa ngài, và dù cho ngài có nói gì đi nữa thì hoàng hậu sẽ vẫn là hoàng hậu và chúng ta chỉ là thần dân thôi.
- Chúng ta không nên tranh cãi về những vấn đề đó trước mặt ông De Canolles. - Ngài công tước lớn tiếng đáp - Ông cũng thấy điều đó là không nên.
- Ông không nên nói chuyện ân xá với ngài công tước. - Canolles lại nói - Chắc ông không thấy là ngài ấy đang tạo một cuộc đảo chính đó hay sao? Chúng ta không nên quấy rầy ông ấy vì một chuyện nhỏ nhặt như vậy...
Ngài công tước không đáp lại, nhưng nhìn cặp môi mím chặt và ánh mắt mỉa mai của ông ta, mọi người đều hiểu rằng mũi tên đã trúng đích. Trong khi đó, mọi người vẫn tiếp tục hiện ra ngay trước mặt đằng xa, nghĩa là ở đầu kia của khoảng đất, thấp thoáng những mũi súng, ngay chính giữa sừng sững một cái gì đen đen không rõ hình dạng, mà thoạt đầu Canolles không chú tâm để ý nhìn trong bóng tối, chàng tưởng tượng đấy là một cái máy chém bình thường, nhưng bỗng chốc, ánh đuốc soi rõ tất cả và cái vật đen đen không rõ hình dạng ấy, hiện ra nguyên hình là một cái giá treo cổ.
- Giá treo cổ! - Canolles kêu lên, và đứng sững lại, tay chỉ về phía đó - Ngài công tước, có phải tôi vừa nhìn thấy một cái giá treo cổ không?
- Đúng vậy, ông không nhìn lầm đâu. - Ông này lạnh lùng trả lời.
Trán của chàng trai ửng đỏ lên vì bất mãn, chàng xô hai người lính gác đi hai bên chàng và quay lại đối diện với ngài công tước.
- Thưa ngài. - Chàng nói - Lẽ nào ngài lại quên rằng tôi thuộc dòng quý tộc hay sao! Tất cả mọi người đều biết, và cả đao phủ cũng không phải là không biết rằng một nhà quý tộc có quyền được chết dưới máy chém.
- Thưa ông, có những trường hợp...
- Thưa ngài... - Canolles cắt ngang - Tôi không lấy tên tôi ra mà nói, nhưng tôi nói vì danh nghĩa giới quý tộc mà ông là một người đứng đầu, ông đã từng là một ông hoàng, ông đã từng là một công tước, đây là một điều sỉ nhục, không chỉ riêng với tôi, bởi vì tôi là một kẻ vô tội, mà cho tất cả các ông, vì một người trong các ông đã chết dưới giá treo cổ.
- Thưa ông, đức vua đã treo cổ Richon.
- Thưa ngài, Richon là một người lính dũng cảm, với một tâm hồn cao quý như tất cả mọi tâm hồn cao quý trên thế gian này, nhưng không thuộc dòng quý tộc, còn tôi, tôi là một nhà quý tộc.
- Ông quên rằng - Ngài công tước nói - đây là vấn đề dù ông có là hoàng thân chính gốc đi nữa, ông cũng sẽ bị treo cổ.
Canolles với những cử chỉ không suy nghĩ, toan rút gươm ra, nhưng không thấy gươm, thế là ý nghĩ về tình thế của mình lại đè nặng lên chàng, tức giận tan biến, chàng hiểu rằng sức mạnh của mình đang nằm trong chính cảnh cô thế.
- Thưa ngài triết nhân. - Chàng nói - Vô phúc cho những kẻ dùng đến luật báo thù và hai lần vô phúc cho những kẻ sử dụng đến nó mà không nghĩ đến lòng nhân đạo! Tôi không yêu cầu ân xá, tôi chỉ đòi hỏi cho được công bằng. Có những người quý mến tôi thưa ngài, tôi nhấn mạnh tiếng này, bởi vì tôi biết là ngài không hiểu người ta lại có thể quý mến nhau. Và ngài sẽ in dấu mãi mãi trong tâm hồn những kẻ có kỷ niệm về cái chết của tôi, hình ảnh nhục nhã của cái giá treo cổ. Một nhát gươm, tôi van ngài, một viên đạn, hay đưa tôi cái dao của ngài để tôi tự xử lấy, và sau đó hãy sử dụng cái xác của tôi tùy theo ý ngài.
- Richon đã bị treo cổ chết, thưa ông. - Ngài công tước lạnh lùng trả lời.
- Được rồi. Bây giờ hãy nghe tôi đây, một ngày kia ông sẽ bị một tai họa khủng khiếp, khi đo, ông sẽ nhớ lại rằng đây chính là hình phạt bởi trời, còn tôi, tôi sẽ chết và tin chắc rằng cái chết của tôi chính là do tay ông.
Người run rẩy, nhợt nhạt nhưng phấn khích và dũng cảm, Canolles tiến về phía giá treo cổ. Chân đặt lên bậc thứ nhất chàng quay mặt về phía đám đông, đầy miệt thị.
- Nào, xin các ngài đao phủ. - Chàng nói - Xin các ngài vào việc cho.
- Chỉ có một tên thôi sao? - Đám đông ngạc nhiên kêu lên - Tên kia đâu? Chúng ta đã được hứa là có hai tên kia mà.
- À! Điều này an ủi ta ít nhiều. - Canolles mỉm cười nói - Đám dân chúng cũng không hài lòng về những gì ngài làm cho họ, ông có nghe họ la ó không, ngài công tước?
- Giết nó đi! Giết nó đi! Trả thù cho Richon. - Cả trăm ngàn giọng nói cùng gào lên.
"Nếu ta chọc giận họ" - Canolles nghĩ thầm - "Họ dám xé xác ta ra làm hàng ngàn mảnh lắm, như vậy ta sẽ khỏi bị treo cổ, còn ngài công tước đây sẽ tha hồ mà giận điên lên."
- Các người là những tên hèn nhát. - Canolles kêu to - Ta đã nhận ra giữa các người những tên đã từng bỏ chạy trước Saint - Georges. Hôm nay các người muốn trả thù là tại vì ta đã đánh bại các người.
Hàng loạt tiếng gào thét đáp lại.
- Các người là những kẻ hèn nhát. - Chàng lại la lên - Những tên phiến loạn, những kẻ khốn nạn.
Cả ngàn lưỡi dao ánh lên, vài hòn đá bay lên đến rớt dưới chân giá treo cổ.
- Hay lắm! - Canolles lẩm bẩm, và chàng nói to - Đức vua đã cho treo cổ Richon, ngài làm như thế là đúng, khi nào ngài chiếm được Bordeaux, ngài sẽ cho treo cổ nhiều tên khác nữa.
Nghe vậy, đám đông nhào đến như một dòng thác, xô ngã lính gác, đập gãy hàng rào và giận dữ ùa về phía người tử tội.
Ngay khi đó, sau một cử chỉ ra hiệu cho ngài công tước, một người đao phủ nhấc bổng Canolles lên, trong khi người kia tròng thòng lọng vào cổ chàng.
Canolles cảm thấy sức ép của sợi dây và lại chửi thêm nữa, chàng không được để mất thời giờ nếu muốn được chết ngay khi đó.
Trong khoảnh khắc tột độ đó, chàng đưa mắt nhìn chung quanh, khắp nơi cũng chỉ thấy những ánh mắt căm thù và những món vũ khí đang đe dọa.
Chỉ có một người, một người lính trên lưng ngựa, và đang hướng mũi súng về phía chàng.
- Cauvignac! Cauvignac! - Canolles kêu lên, hai tay bíu chặt lấy cầu thang.
Cauvignac đưa mũi súng ra hiệu cho người mà y đã không cứu kịp và đưa lên kề má nhắm.
Canolles hiểu ý y.
- Vâng, vâng! - Chàng kêu lên, gật đầu đồng ý.
Bây giờ, chúng ta hãy nhắc lại vì sao mà Cauvignac có mặt ở đấy.
Nguồn: http://vnthuquan.org/
